Uniwersalny, ultrakobiecy i upowszechniony na całym świecie trencz ma swoją długa historię. Adaptacja płaszcza do kobiecej garderoby nastąpiła nie inaczej, jak poprzez wypromowanie stylu na prochowce w kultowych hollywoodzkich filmach powstających od lat 40 XX wieku. Wstęp do szycia miał być krótki, ale historia do której dotarłam po sznurku jest zbyt fascynująca, żeby ją pominąć.
Trencz uważany obecnie za element odzieży należący do grupy must have, swoją historię rozpoczyna już w XIX wieku. W latach 20 XIX została wynaleziona przez Charlesa Macintosha tkanina nieprzemakalna (bawełna pokryta warstwą gumy), od nazwiska wynalazcy zaczęto nazywać ją macks. Tkanina sprawdzała się podczas deszczów, jednocześnie skutecznie chroniąc ciało przed wydzielaniem potu na zewnątrz odzieży. Problemem stał się nieprzyjemny zapach gumowanej tkaniny, która rozpuszczała się pod wpływem ciepła światła słonecznego. Prace nad udoskonaleniem tkaniny wykorzystywanej przez żołnierzy nie ustały. W 1853 roku John Emary przedstawił swój produkt pod nazwą Aquascutum (z łac. aqua – woda i scutum – osłona, tarcza). Tematem zainteresował się w tym czasie Thomas Burberry, który w roku 1879 wynalazł gabardynę, tkaninę oddychającą z mieszanki włókien wełnianych i bawełnianych. Obydwa materiały reklamowane były wśród klas wyższych, jako odpowiednie do uprawiania sportu, poszukiwaczy przygód i odkrywców oraz dla pilotów samolotów. W płaszczu z gabardyny od Burberrego wyruszył w 1907 r. Sir Ernest Shackleton eksplorując Antarktykę.
W związku z właściwościami wodoodpornymi płaszcze zostały zaadaptowane w służbę wojskowości. Zmieniło się podejście do umundurowania żołnierzy, którzy do tej pory na placu boju wyróżniali się jaskrawymi kolorami odzieży, tak aby z łatwością można było odróżnić strony konfliktu. Nowa taktyka militarna dążyła do maskowania żołnierzy w terenie, by stać się niewidocznym dla przeciwnika. Brytyjska dominacja na terenach indyjskich doprowadziła do upowszechnienia się ubioru wojskowego w kolorze khaki, co w języku hindi oznacza kurz. Zaczęto zwracać uwagę na potrzebę wykreowanie funkcjonalnego ubioru wojskowego. Popularne do tej pory długie do ziemi żołnierskie okrycia utrudniały szybkie manewry, plątały między nogami i dodatkowo oblepiały się błotem, przez co stawały się ciężkie i niepraktyczne. W armii brytyjskiej oficerowie byli zobowiązani do samodzielnego skompletowania swojego uniformu, który był niezwykle kosztowny. Rozwijające się w latach 50 marki Aquascutum i Burberry, szyły dla brytyjskich dżentelmenów odzież przeznaczoną do uprawniania sportu, grania w golfa i konnej jazdy. Zapotrzebowanie na funkcjonalne ubiory militarne stały się kolejnym rynkiem zbytu dla firm odzieżowych. Brytyjska armia słała wówczas przekaz: wojna to piekło, ale jest także męskim sportem, przyjemnością i obowiązkiem. W ten sposób płaszcze zostały zaadoptowane do wojskowego uniformu. Nazwa trench oznacza okop, co wyraźnie pokazuje w jakich warunkach noszono ten ubiór. Płaszcze były szyte w różnych długościach (do kostek, kolan, czy do połowy uda) prawdopodobnie ze względu na stanowisko noszącego go oficera. Najbardziej popularna podstawowa wersja miała długość do kolan (ukłon w stronę niekrępowania ruchów), dwurzędowe zapięcie na guziki (po pięć w każdej kolumnie), pasek ze sprzączką w kształcie litery D, oraz pakowne kieszenie pozwalające nosić wszystkie niezbędne przedmioty przy sobie. Dodatkowo płaszcz wyposażony był na plecach w pelerynkę, która przechodziła na ramiona, co stanowiło dodatkową ochronę przed deszczem, podobnie jak raglanowe wszycie rękawów, które nad nadgarstkami miały regulowane paski pozwalające na dopasowanie rękawów w związku ze zmianami pogodowymi. Druga warstwa tkaniny również wzmacniała konstrukcję płaszcza, chroniąc go przed szybkim zużyciem spowodowanym noszeniem plecaka czy skórzanych pasków, na których mocowany był karabin. Kołnierz trencza wyposażony był w dodatkowy guzik pozwalający na zapięcie go ciasno pod szyją, dzięki czemu stanowił ochronę nie tylko przed niesprzyjającą pogodą, ale również przed stosowanymi w I wojnie światowej gazami bojowymi. Co najważniejsze na ramionach znajdowały się pagony, na których można było umieszczać stopnie wojskowe. Płaszcze, których koszt stał się dostępny dla żołnierza z klasy średniej rozpowszechniły się w brytyjskiej armii, jednocześnie stając się synonimem wyższego statusu społecznego. Żołnierze niższej rangi, których żołd wynosił niewiele byli gotowi wydać wiele na trencz, który dawał im w czasach wojennych poczucie wyjątkowości i szanowanego statusu społecznego. Gorączka noszenia trenczy dopadła również na cywili, którzy w akcie wspierania żołnierzy wysłanych na front swoim ubiorem demonstrowali patriotyzm i zaangażowanie w działania wojenne. Kobiety noszące płaszcze okopowe okazywały w ten sposób swoją miłość i wsparcie dla mężów i narzeczonych walczących na wojnie. Po zakończeniu działań wojennych trencz nie został wycofany z użytkowania. Oficerzy noszący trencze na cywilne ubranie i trójkątno ułożone kapelusze stali się symbolami romantycznych obrazów przedstawiających mężczyzn atrakcyjnie zmęczonych doświadczeniami wojennymi.
W kolejnych latach trencze opanowały hollywoodzki przemysł filmowy i znalazły się w garderobie zarówno damskich jak i męskich aktorów. Płaszcze nosili ekranowi dziennikarze, detektywi, gangsterzy, szpiedzy, eleganckie damy i femme fatales (m. in. The Maltese Falcon, Casablanca, The Big Sleep, Breakfast at Tiffany’s, The Pink Panther).
Na moją propozycję prochowca okopowego zapraszam do kolejnego wpisu.
Wpis powstał na podstawie artykułów:
https://www.smithsonianmag.com/history/trench-coat-made-its-mark-world-war-i-180955397/
https://www.vogue.fr/fashion/article/vogue-encyclopaedia-the-history-of-the-trench-coat
https://sjp.pwn.pl/slowniki/trencz.html
Źródła do plakatów reklamowych:
https://www.contrado.com/blog/trench-coat-history/
https://www.smithsonianmag.com/history/trench-coat-made-its-mark-world-war-i-180955397/